Ciekawostki o Antarktydzie

Antarktyda to piąty co do wielkości kontynent i jedyny niezamieszkany kontynent. Powierzchnia równa 14,2 miliony kilometrów kwadratowych powoduje, że jest to kontynent prawie dwa razy większy od Australii. To miejsce tajemnicze i piękne, które jest pełne unikalnych i ciekawych faktów. Przede wszystkim Antarktyda jest jedynym kontynentem, który nie ma stałej populacji ludzkiej, chociaż w ciągu roku przebywa na nim od 1000 do 4000 ludzi zamieszkujących czasowo stacje badawcze. Jest to również najzimniejszy, najsuchszy i najbardziej wietrzny kontynent na Ziemi. Antarktyda na mapie jest najbardziej na południe położonym kontynentem, na którym znajduje się biegun południowy. Ze wszystkich stron graniczy on z Oceanem Arktycznym. Na Antarktydzie zanotowano najniższą temperaturę na Ziemi – 89,2°C na radzieckiej stacji Wostok w roku 1983. Na północnych obszarach kontynentu klimat jest bardziej przyjazny. W ciepłych miesiącach temperatura może przekraczać nawet 0°C. Najwyższa temperatura zanotowana na Antarktydzie to 18,3°C w 2020 roku. Innym ciekawym faktem dotyczącym Antarktydy jest to, że jest ona domem dla ponad 70 procent słodkiej wody na świecie. Prawie 98% powierzchni Antarktydy pokrywa czapa lodowa o średniej grubości około 1,9 kilometra co powoduje, że jest to również kontynent z największą średnią wysokością powierzchni. Ta ogromna rezerwa słodkiej wody jest tym, co czyni ten kontynent tak wyjątkowym i ważnym. Gdyby cały lód Antarktydy stopniał poziom wody w morzach i oceanach wzrósłby o 60 metrów co spowodowałoby zalanie przybrzeżnych miast i państw oraz zmusiło ludzi do migracji w głąb lądów. Nad Antarktydą obserwowana jest również dziura ozonowa, a więc obszar niskiego stężenia ozonu w atmosferze, który pochłania promieniowanie w stratosferze. Jego ubytek może powodować ochłodzenie stratosfery nad kontynentem co powoduje ocieplenie rejonów nadbrzeżnych co przyśpiesza topnienie lodowców. Ograniczenie emisji freonów ma spowodować odbywanie powłoki ozonowej do 2030 roku. Na Antarktydzie znajdują się również wulkany. Największym z nich i najaktywniejszym jest wulkan Erebus wysoki na 3794 m n. p. m. przykryty przez lodowce.

Jedną z najbardziej fascynujących rzeczy na Antarktydzie jest jej dzika przyroda. Pingwiny, foki i wieloryby to najczęstsze zwierzęta zamieszkujące ten kontynent. Pingwiny są jednym z najbardziej popularnych zwierząt na Antarktydzie, żyje tam sześć gatunków pingwinów, są nimi m. in.: pingwin cesarski, pingwin Adeli, pingwin maskowy, pingwin białobrewy. Na Antarktydzie występują 53 gatunki ptaków, z czego pingwiny są najliczniejsze i stanowią nawet 90% biomasy Oceanu Południowego. Na Antarktydzie można spotkać wydrzyki, mewy, albatrosy czy rybitwy. Jako endemiczne z ssaków można wymienić: foczkę małą, krabojada foczego, wedellkę arktyczną i amfitrytę lamparcią. Oprócz tego pospolite są bezkręgowce, widłonogi i nicienie. Wszystkie te zwierzęta są przystosowane do surowego klimatu i mroźnych temperatur Antarktydy. Wiele z Was zastanawia się pewnie czy niedźwiedzie polarne żyją na Antarktydzie? Nie, niedźwiedzie polarne nie żyją na Antarktydzie tylko w Arktyce na półkuli północnej Ziemi.

Antarktyda formalnie nie należy do żadnego państwa na świecie. Działalność na jej powierzchni ograniczona jest głównie do prowadzenia badań. W celu ochrony jej niezależności w 1959 roku w Waszyngtonie podpisano Układ Antarktyczny, którego sygnatariuszami było 12 państw: Argentyna, Australia, Belgia, Chile, Francja, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, Południowa Afryka, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Określał on Antarktydę jako lądolód położony poniżej równoleżnika 60° S i zabraniał przeprowadzania jakichkolwiek operacji o charakterze wojskowym czy przeprowadzania prób jądrowych i zanieczyszczania środowiska. Natomiast wszystkie wyniki badań z tego terytorium muszą być dostępne dla wszystkich. Przed podpisaniem dokumentu niektóre państwa rościły sobie prawa do części kontynentu, nie zostały one nigdy podważone. Największy fragment kontynentu obejmują roszczenia Australii. Obszar Ziemi Marii Byrd to fragment, do którego z kolei nie są wysuwane żadne roszczenia. Dawniej do Antarktydy rościła sobie prawa nawet Trzecia Rzesza, ziemie te nazywała Nową Szwabią. Polska również przystąpiła do Układu Antarktycznego jako pierwsza poza państwami sygnatariuszami - w 1961 roku, a prawo głosu otrzymała 1977 roku. Na Wyspie Króla Jerzego znajduje się polska stacja badawcza im. Henryka Arctowskiego, w której przez cały rok mieszka kilku polskich naukowców. W 1991 roku podpisano traktat, który zawiesza roszczenia terytorialne do 2041 roku. Polska była jednym z państw będącym stroną konsultatywną traktatu, co oznacza, że również Polska będzie mogła zgłosić roszczenia terytorialne do tego odległego kontynentu.

Antarktyda to miejsce o niezwykłym pięknie i fascynujących faktach. Od dzikich zwierząt, które tam żyją do rezerw słodkiej wody, kontynent ma coś do zaoferowania każdemu. Więc następnym razem, gdy będziesz szukał ciekawej wiedzy, poczytaj o Antarktydzie.